વૃદ્ધો માટે સંતુલન તાલીમ અને પડી જવાથી બચાવ

વૃદ્ધો માટે સંતુલન તાલીમ અને પડી જવાથી બચાવ

---

વૃદ્ધો માટે સંતુલન તાલીમ અને પડી જવાથી બચાવ: એક મહત્વપૂર્ણ પગલું

વૃદ્ધાવસ્થામાં, સંતુલન (બેલેન્સ) જાળવવાની ક્ષમતા કુદરતી રીતે ઘટી શકે છે, જે પડી જવા (ફોલ) અને ઈજા થવાનું જોખમ વધારે છે. જો કે, નિયમિત સંતુલન તાલીમ અને અમુક સરળ સાવચેતીઓ દ્વારા આ જોખમ નોંધપાત્ર રીતે ઘટાડી શકાય છે.

1. સંતુલન તાલીમ (બેલેન્સ ટ્રેનિંગ) શા માટે જરૂરી છે?

સંતુલન તાલીમ એ એવી કસરતોનો સમૂહ છે જે સ્નાયુઓને મજબૂત કરે છે અને શરીરને અસ્થિર સપાટી પર અથવા અચાનક હલનચલન દરમિયાન સ્થિરતા જાળવવામાં મદદ કરે છે. તેનાથી થતા મુખ્ય ફાયદા:

• પડી જવાનું જોખમ ઘટાડે: આ કસરતો શરીરને ઝડપથી પ્રતિક્રિયા આપવા અને લથડી જતાં પહેલાં પોતાને સંભાળવા માટે તાલીમ આપે છે.

• સ્વતંત્રતા જાળવવામાં મદદ કરે: મજબૂત સંતુલન રોજિંદા કાર્યો, જેમ કે ચાલવું, સીડી ચઢવી અને વસ્તુઓ લેવી, તે આત્મવિશ્વાસથી કરવામાં મદદ કરે છે.

• ગતિશીલતા (મોબિલિટી) સુધારે: તેનાથી ચાલવાની રીત (ગેટ) સુધરે છે અને વ્યક્તિ વધુ આરામદાયક અને સુરક્ષિત રીતે ચાલી શકે છે.

2. સંતુલન સુધારવા માટેની સરળ કસરતો

કસરત હંમેશા ડૉક્ટર અથવા ફિઝિયોથેરાપિસ્ટની સલાહ લીધા પછી જ શરૂ કરવી. શરૂઆતમાં કોઈની દેખરેખ હેઠળ અથવા ટેકાની નજીક કસરત કરવી.

કસરતનું નામ	કેવી રીતે કરવું	ફાયદા
એક પગ પર ઊભા રહેવું	ખુરશીના ટેકા સાથે ઊભા રહો અને ધીમે ધીમે એક પગ જમીન પરથી ઉઠાવો. શરૂઆતમાં 5-10 સેકન્ડ માટે પકડી રાખો અને ધીમે ધીમે સમય વધારો.	પગ અને કોરના સ્નાયુઓ મજબૂત થાય છે અને સંતુલન સુધરે છે.
હીલ-ટુ-ટો વૉક	તમારા એક પગની એડીને બીજા પગના અંગૂઠાને અડીને રાખો (એક સીધી રેખામાં ચાલવું). ધીમે ધીમે આગળ વધો.	ચાલવાની સ્થિરતા અને શરીરની જાગૃતિ (પ્રોપ્રિઓસેપ્શન) સુધરે છે.
પગ ઊંચા કરવા	ખુરશી પર સીધા બેસો અને ધીમે ધીમે એક પગને સીધો કરો, થોડીવાર પકડી રાખો અને પછી નીચે લાવો.	પગના સ્નાયુઓ મજબૂત થાય છે, જે ચાલવામાં મદદરૂપ છે.

3. પડી જવાથી બચાવ (ફોલ પ્રિવેન્શન) માટેની સાવચેતીઓ

કસરત ઉપરાંત, ઘરના વાતાવરણમાં ફેરફાર કરવાથી પણ પડી જવાનું જોખમ ઘટાડી શકાય છે.

ઘરની અંદરના જોખમો દૂર કરવા:

• ફ્લોર સાફ અને સૂકો રાખો: ઢગલાવાળી વસ્તુઓ, loose કાર્પેટ (ખાસ કરીને કિનારીઓ) અને ઢોળાયેલું પાણી તાત્કાલિક દૂર કરો.

• વધારે સારી લાઇટિંગ: ઘરના બધા ભાગો, ખાસ કરીને સીડીઓ અને બાથરૂમમાં, પૂરતો પ્રકાશ હોવો જોઈએ.

• સહાયક પકડ (હેન્ડ્રેલ્સ): સીડીઓ પર બંને બાજુ હેન્ડ્રેલ્સ લગાવો. બાથરૂમમાં શૌચાલય અને શાવર વિસ્તારની નજીક ગ્રેબ બાર્સ (પકડવા માટેની પટ્ટીઓ) લગાવો.

• યોગ્ય ફૂટવેર: ઘરની અંદર પણ, પાછળની બાજુથી બંધ હોય અને નોન-સ્લિપ સોલવાળા (લપસી ન જાય તેવા તળિયાવાળા) યોગ્ય પગરખાં પહેરો. સ્લિપર્સ અથવા ઢીલા ફૂટવેર ટાળો.

વ્યક્તિગત કાળજી:

• નિયમિત આંખની તપાસ: દ્રષ્ટિમાં ફેરફારને કારણે સંતુલન પર અસર થઈ શકે છે.

• દવાઓનું નિરીક્ષણ: કેટલીક દવાઓ (ખાસ કરીને ઊંઘની ગોળીઓ, બ્લડ પ્રેશરની દવાઓ) ચક્કર આવવાનું અથવા સુસ્તીનું કારણ બની શકે છે. ડૉક્ટર સાથે તેની ચર્ચા કરો.

• ધીમે ધીમે ઊભા થવું: બેઠેલી અથવા સૂતેલી સ્થિતિમાંથી ધીમે ધીમે ઊભા થાઓ જેથી બ્લડ પ્રેશર અચાનક ઘટી ન જાય અને ચક્કર ન આવે.

---

યાદ રાખો: સંતુલન તાલીમ અને સાવચેતીઓ અપનાવવાથી વડીલો તેમના જીવનની ગુણવત્તામાં સુધારો કરી શકે છે અને ઈજાના જોખમ વિના વધુ સ્વતંત્ર જીવન જીવી શકે છે.

---