સાયટિક નસ (Sciatic Nerve) 🦵
સિયાટિક નસ (Sciatic Nerve) એ માનવ શરીરમાં સૌથી લાંબી અને સૌથી જાડી નસ છે. આ નસ કરોડરજ્જુના નીચલા ભાગ (લમ્બર અને સેક્રલ સ્પાઇન) થી શરૂ થાય છે, નિતંબમાંથી પસાર થાય છે અને પછી દરેક પગના પાછળના ભાગમાં નીચે સુધી જાય છે.
 |
સાયટીકા |
સાયટીકા (Sciatica) શું છે?
સાયટીકા એ કોઈ રોગ નથી, પરંતુ તે એક લક્ષણ છે જે સિયાટિક નસમાં થતી બળતરા, સંકોચન અથવા દબાણથી થાય છે. જ્યારે આ નસમાં બળતરા થાય છે, ત્યારે પગમાં નીચે મુજબના લક્ષણો જોવા મળે છે:
તીવ્ર દુખાવો: સામાન્ય રીતે એક પગના પાછળના ભાગમાં કે નિતંબથી શરૂ થઈને પગના નીચેના ભાગ સુધી ફેલાય છે. આ દુખાવો હળવો ઝણઝણાટીથી લઈને અસહ્ય અને સળગતી પીડા જેવો હોઈ શકે છે.
સંવેદનામાં ફેરફાર (સુન્નતા): પગમાં કે પગના અંગૂઠામાં સુન્નતા (Numbness) અથવા ઝણઝણાટી (Tingling) થવી.
નબળાઈ: પગ અથવા પગની ઘૂંટીમાં નબળાઈ લાગવી, જેનાથી ચાલવામાં મુશ્કેલી પડી શકે છે.
ખાંસી કે છીંક આવવાથી દુખાવો વધવો.
સાયટીકાના મુખ્ય કારણો
સાયટીકા થવાના કેટલાક મુખ્ય કારણો આ પ્રમાણે છે:
હર્નિએટેડ ડિસ્ક (Herniated Disc): કરોડરજ્જુની બે કશેરુકા (Vertebrae) વચ્ચેની ગાદી (ડિસ્ક) બહાર નીકળીને સિયાટિક નસ પર દબાણ કરે છે. આ સૌથી સામાન્ય કારણ છે.
સ્પાઇનલ સ્ટેનોસિસ (Spinal Stenosis): કરોડરજ્જુની નહેર (Spinal Canal) સંકુચિત થઈ જાય, જેના કારણે નસ પર દબાણ આવે છે.
પાયરીફોર્મિસ સિન્ડ્રોમ (Piriformis Syndrome): નિતંબમાં આવેલો પાયરીફોર્મિસ નામનો સ્નાયુ સિયાટિક નસ પર દબાણ કરે છે.
ઇજા કે ગાંઠ: કરોડરજ્જુ કે નસના માર્ગ પર કોઈ ઈજા કે ગાંઠ થવી.
નિદાન અને સારવાર
સાયટીકાનું નિદાન સામાન્ય રીતે દર્દીના લક્ષણો, શારીરિક પરીક્ષણ અને ક્યારેક એક્સ-રે, એમઆરઆઈ (MRI) અથવા સીટી સ્કેન (CT Scan) દ્વારા કરવામાં આવે છે.
સાયટીકાની સારવાર તેના મૂળ કારણ અને પીડાની તીવ્રતા પર આધારિત છે, જેમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે:
દવાઓ: પીડા રાહત માટે બળતરા વિરોધી દવાઓ (NSAIDs) અને સ્નાયુઓને આરામ આપતી દવાઓ.
ફિઝીયોથેરાપી: કસરતો દ્વારા સ્નાયુઓને મજબૂત કરવા અને ખેંચાણ ઘટાડવું.
ગરમ/ઠંડા શેક: દુખાવાવાળા વિસ્તાર પર ગરમ કે ઠંડા શેક કરવાથી રાહત મળે છે.
વ્યવસ્થિત મુદ્રા (Posture): બેસવાની અને ઊભા રહેવાની મુદ્રા સુધારવી.
ઈન્જેક્શન: ગંભીર કિસ્સાઓમાં, નસની આસપાસના વિસ્તારમાં સ્ટીરોઈડ ઇન્જેક્શન આપી શકાય છે.
ઓપરેશન: જો રૂઢિચુસ્ત સારવાર કામ ન કરે અને દુખાવો અસહ્ય હોય, તો સર્જરી (ઓપરેશન) છેલ્લો વિકલ્પ છે.
No comments:
Post a Comment