કાર્પલ ટનલ સિન્ડ્રોમ (Carpal Tunnel Syndrome - CTS)

સિન્ડ્રોમકાર્પલ ટનલ  (Carpal Tunnel Syndrome - CTS) શું છે?

કાર્પલ ટનલ સિન્ડ્રોમ (Carpal Tunnel Syndrome - CTS) 

કાર્પલ ટનલ સિન્ડ્રોમ એ એક સામાન્ય ન્યુરોલોજીકલ સમસ્યા છે જેમાં તમારા હાથની મધ્ય ચેતા (Median Nerve) પર દબાણ આવે છે. આ ચેતા કાંડામાંથી પસાર થતા સાંકડા માર્ગ, જેને કાર્પલ ટનલ કહેવામાં આવે છે, તેમાંથી પસાર થાય છે. જ્યારે આ ટનલમાં સોજો આવે છે અથવા જગ્યા ઓછી થાય છે, ત્યારે ચેતા સંકોચાય છે, જેના કારણે લક્ષણો દેખાય છે.

---

🩺 મુખ્ય લક્ષણો (Symptoms)

કાર્પલ ટનલ સિન્ડ્રોમમાં નીચેના લક્ષણો જોવા મળી શકે છે:

• ઝણઝણાટી અને ખાલી ચઢવી (Tingling and Numbness): હથેળી, અંગૂઠો, તર્જની (Index Finger), મધ્ય આંગળી (Middle Finger) અને રિંગ આંગળીના અડધા ભાગમાં બળતરા, ઝણઝણાટી કે સુન્નતાની લાગણી.

  • ખાસ કરીને રાત્રે સૂતી વખતે આ લક્ષણો વધી જાય છે અને ઘણીવાર દર્દીને જગાડે છે.

  • ઘણા લોકો હાથને જોરથી હલાવીને રાહત મેળવે છે.

• દુખાવો (Pain): કાંડા અને હાથમાં દુખાવો થવો, જે ક્યારેક કોણી કે ખભા સુધી પણ જઈ શકે છે.

• નબળાઇ (Weakness): હાથમાં પકડ ઓછી થવી, જેના કારણે વસ્તુઓ પકડવામાં મુશ્કેલી થવી અથવા હાથમાંથી વસ્તુઓ પડી જવી.

• સંવેદનામાં ઘટાડો: ગરમ કે ઠંડાનો ભેદ પારખવામાં મુશ્કેલી થવી.

---

🤔 મુખ્ય કારણો (Causes)

મોટા ભાગના કિસ્સાઓમાં ચોક્કસ કારણ જાણી શકાતું નથી, પરંતુ નીચેના પરિબળો જોખમ વધારી શકે છે:

• પુનરાવર્તિત હલનચલન (Repetitive Motion): જે લોકો કલાકો સુધી કમ્પ્યુટર પર ટાઇપ કરે છે, એસેમ્બલી લાઇનનું કામ કરે છે અથવા ધ્રુજારીવાળા સાધનોનો ઉપયોગ કરે છે, તેમને જોખમ વધુ હોય છે.

• શારીરિક સ્થિતિઓ (Health Conditions):

  • ડાયાબિટીસ (Diabetes)

  • હાઇપોથાઇરોડિઝમ (Hypothyroidism - થાઇરોઇડ અંતઃસ્ત્રાવની અછત)

  • સંધિવા (Arthritis), જેમ કે રૂમેટોઇડ આર્થાઇટીસ

  • સ્થૂળતા (Obesity)

• આઘાત (Injury): કાંડા પર ઈજા કે મોચ આવવાથી.

• ગર્ભાવસ્થા (Pregnancy): ગર્ભાવસ્થા દરમિયાન શરીરમાં પ્રવાહી (પાણી)નું પ્રમાણ વધવાથી ટનલ પર દબાણ આવી શકે છે.

• લિંગ: પુરુષો કરતાં સ્ત્રીઓમાં (ખાસ કરીને ૪૦ વર્ષ પછી) આ રોગ થવાની શક્યતા ૩ થી ૫ ગણી વધારે હોય છે, કારણ કે તેમની કાર્પલ ટનલ કુદરતી રીતે નાની હોય છે.

---

🔬 નિદાન અને સારવાર (Diagnosis and Treatment)

• નિદાન: લક્ષણોના આધારે ડૉક્ટર નિદાન કરે છે. નિદાનની ખાતરી કરવા માટે ઇલેક્ટ્રોમાયોગ્રામ (EMG) અને ચેતા વહન વેગ (NCV - Nerve Conduction Velocity) જેવા ટેસ્ટ કરવામાં આવી શકે છે.

• સારવાર:

  • આરામ અને ફેરફાર: કામ કરવાની રીતમાં ફેરફાર કરવો અને કાંડાને આરામ આપવો.

  • સ્પ્લિન્ટ (Splints): રાત્રે અથવા કામ કરતી વખતે કાંડાને સ્થિર રાખવા માટે સ્પ્લિન્ટ પહેરવું.

  • ફિઝિયોથેરાપી: ચોક્કસ કસરતો અને સ્ટ્રેચિંગ.

  • દવાઓ: સોજો અને દુખાવો ઘટાડવા માટેની દવાઓ.

  • સર્જરી: ગંભીર કિસ્સાઓમાં, મધ્ય ચેતા પરનું દબાણ દૂર કરવા માટે કાર્પલ ટનલ રિલીઝ સર્જરી કરવામાં આવે છે, જે સામાન્ય રીતે સરળ અને અસરકારક હોય છે.

---